قارچ پوست سر چیست و چطور قابل درمان است؟

درمان قارچ پوست سر و شیوه های پیشگیری از آن

عفونت قارچی کرم حلقوی یا قارچ پوست سر نوعی بیماری عفونی است که اگر به موقع درمان نشود، پوست سر شما طاس می شود و موهای خود را از دست می دهید.

این بیماری واگیردار است و از طریق تماس با افراد ناقل منتقل می شود. به همین دلیل، توصیه می کنیم حتماً مقاله ی زیر را بخوانید.

در این مقاله هرچیزی را که باید درباره ی این بیماری بدانید، نوشته ایم؛ از جمله اینکه این عفونت چگونه ایجاد می شود، از چه طریقی سرایت می کند و چگونه می توانید از آن پیشگیری کنید.

قارچ پوست سر نوعی بیماری عفونی است.

 

به چه عفونتی قارچ پوست سر می گوییم؟

نام “عفونت قارچی کرم حلقوی” به معنای وجود کرم یا انگل در بدن فرد نیست بلکه دلیل این نام گذاری این است که روی پوست سر مبتلایان، بخش هایی دایره ای شکل ایجاد می شود. این دایره ها در مرکز هموار و در لبه ها کمی برآمده هستند.

به این بیماری «تینه آ کپیتیس» هم می گویند. عفونت قارچی کرم حلقوی بر پوست سر و ساقه ی مو تأثیر می گذارد و بخش های کوچک خارش دار و پوسته پوسته ای را روی سر ایجاد می کند.

در واقع، قارچ هایی به نام «درماتوفیت» پوست سر را کچل می کنند. قارچ ها ارگانیسم هایی هستند که بر بافت های‌ مرده ای مانند مو، ناخن‌ و لایه های خارجی پوست رشد می کنند.

درماتوفیت ها گرما و رطوبت را ترجیح می دهند، به همین دلیل، روی پوست عرق کرده و مرطوب رشد می کنند.

زندگی کردن در اماکن پرجمعیت و بهداشت نامناسب، شیوع این بیماری را افزایش می دهد.

 

چگونه ممکن است به عفونت قارچی کرم حلقوی مبتلا شوید؟

تماس با افراد ناقل و وسایل آنان

عفونت قارچی تینه آ کپیتیس بیشتر از طریق تماس با فرد مبتلا و استفاده ی مشترک از حوله ی آلوده منتقل می شود. اما این تمام ماجرا نیست و کرم حلقوی پوست سر در شرایط زیر نیز منتقل می شود:

قارچ و ‌هاگ (اسپور) آن تا مدتی طولانی بر وسایلی نظیر شانه‌، برس، حوله ی کثیف، مبل و ملحفه زنده باقی می ماند.

برخی افراد بدون اینکه به این بیماری مبتلا باشند، ناقل قارچ هستند. بدین معنا که آنها بر پوست و موی خود این قارچ ها را دارند، اما این قارچ ها به پوست آنها حمله نکرده است و هیچ نشانه‌ و عفونتی روی پوست آنها دیده نمی شود. با وجود این، ممکن است قارچ را به فرد دیگری منتقل کنند.

گاهی‌ این بیماری در یک خانواده یا یک مدرسه شایع می شود.

تماس با حیوانات آلوده

برخی از سگ ها، گربه ها و حیوانات خانگی دیگر بر پوست خود عفونت های قارچی دارند و آن‌ را، به ویژه به کودکان، منتقل می کنند.

(اگر فکر می کنید حیوان خانگی شما به این بیماری مبتلاست، با دامپزشک مشورت کنید، زیرا درمان حیوانات هم امکان پذیر است).

حیوانات مزرعه هم ممکن است منبع این عفونت باشند. حتی لمس کردن در مزرعه ای که حیوانات آلوده به این عفونت از آن گذشته اند، کافی است تا پوست شما هم به آن عفونت آلوده شود.

بدون دلیل مشهود

قارچ ها شایع هستند و به شکل غیرمنتظره ای سبب عفونت می شوند. مثلاً هاگ های قارچ ممکن است از طریق هوا از یک فرد آلوده منتقل ‌شود و بر پوست سر فرد دیگری بنشیند. ‌اسپورها ممکن است‌ به قارچ تبدیل شوند و عفونت ایجاد کنند.

عفونت قارچی کرم حلقوی ‌سر اساساً بر کودکان کوچکتر تأثیر می گذارد و در بین بزرگسالان زیاد شایع نیست.

برخی متخصصان حدس می زنند به دلیل افزایش چربی طبیعی پوست سر (سبوم) بعد از دوره ی نوجوانی، بزرگسالان تا حدی به این قارچ مقاوم می شوند. زیرا سبوم ویژگی هایی دارد که پوست سر را نسبت به قارچ مقاوم می سازد.

 

قارچ پوست سر چه نشانه هایی دارد؟

شایع ترین نشانه عفونت قارچی کرم حلقوی خارش بخش هایی از پوست سر است.

شایع ترین نشانه این بیماری، خارش بخش هایی از پوست سر است. بخش هایی از مو در نزدیکی پوست سر دچار شکستگی می شوند، پوست سر پوسته پوسته و قرمز می شود.

گاهی هم ممکن است کچلی نقطه ای هم ایجاد شده باشد. ممکن است در جایی که مو دچار شکستگی شده است؛ نقاط سیاهی را ببینید. اگر این مشکل را درمان نکنید، کم‌کم پیشرفت می کند و پخش می شود.

نشانه های دیگر:

• موی شکننده
• درد در پوست سر
• تورم غدد لنفاوی
• تب خفیف

عفونت قارچی کرم حلقوی را چگونه تشخیص می دهند؟

گاهی، نشانه ها کاملاً به عفونت قارچی اشاره دارند. با این حال، ممکن است در ابتدای امر، عفونت قارچی کرم حلقوی سر با اختلالات دیگری اشتباه گرفته ‌شود.

مثلاً در برخی موارد این نشانه‌ها به علائم پسوریازیس یا شوره شدید سر شبیه است. عفونت قارچی یکی از دلایل ایجاد طاسی نقطه ای و ریزش موست.

برای تشخیص دقیق این عفونت، معمولاً پزشک نمونه ایی از مو یا بخشی از پوست درگیر شده را به آزمایشگاه می فرستد. نمونه ها در زیر میکروسکوپ قرار می گیرند و کشت می شوند تا مشخص شود که به عفونت قارچی مبتلا شده اید یا خیر.

 

اگر به عفونت قارچی پوست سر دچار شوید، باید چه کار کنید؟

اگر پزشک بیماری شما یا فرزندانتان را تأیید کرده است، باید:

• وسایلی نظیر شانه، کلاه، بالش، پتو و قیچی را که به اسپور (هاگ) قارچ آلوده اند، با مواد سفید کننده ای مثل آب ژاول ضدعفونی کنید یا اینکه آنها را دور بیندازید. هدف از این کار، جلوگیری از ابتلای مجدد به عفونت و پیشگیری از انتقال آن به دیگران است.
• از حوله ی مشترک استفاده نکنید.
• حوله های استفاده شده را زود به زود بشویید.
• لازم نیست کودکان را از مدرسه دور نگاه دارید، با این حال، مطمئن شوید که عفونت به دیگران منتقل نمی شود. بچه ها باید به دقت درمان های توصیه شده را دنبال کنند.
• پوست سر کودکانی را که در یک خانه زندگی می کنند، کنترل کنید. اگر نشانی از پوسته پوسته شدن و ریزش مو مشاهده کردید، باید به دنبال درمان آن باشید.
• اگر شک کردید که حیوان خانگی شما منبع عفونت قارچی است، به توصیه های دامپزشک عمل کنید.

 

راه های درمان قارچ پوست سر

داروهای ضد قارچ

استفاده از داروی ضد قارچ خوراکی برای از بین بردن عفونت قارچی کرم حلقوی سر ضروری است. این داروها، معمولاً کار خود را خیلی خوب انجام می دهند و مؤثرند.

گریزئوفولوین (ضد قارچ) این دارو سال هاست که به عنوان اولین گزینه ی درمانی عفونت قارچی کرم حلقوی پوست سر تجویز می شود.

گریزئوفولوین معمولاً برای یک دوره ی 8 تا 12 هفته ای استفاده می شود.

تربینافین داروی دیگری است که مصرف آن به جای گریزئوفولوین در حال افزایش است.

مصرف کنندگان این دارو معمولاً به چهار هفته درمان نیاز دارند. تکمیل دوره ی درمانی برای از بین بردن کامل قارچ ها از پوست سر اهمیت بسیاری دارد.

گاهی اوقات داروهای ضد قارچ دیگری مانند ایتراکونازول و فلوکونازول استفاده می شوند.

به طور کلی داروهای ضدقارچ قابل تحمل هستند و عوارض جانبی شایعی ندارند. با این حال، برخی افراد ممکن است اثرات جانبی این داروها را تجربه کنند.

برخی افراد اصلاً نباید از این داروها استفاده کنند. مثلاً زنانی که در سنین باروری قرار دارند، نباید در طول درمان با گریزئوفولوین (و تا یک ماه پس از مصرف آن) باردار شوند؛ مردان نیز در طول درمان با گریزئوفولوین (و تا شش ماه پس از آن) باید از روش های جلوگیری از بارداری استفاده کنند، زیرا این دارو به اسپرم آسیب می رساند.

بنابراین، قبل از مصرف هر دارویی حتماً باید بروشور آن را بخوانید و از عوارض جانبی احتمالی و موارد احتیاط آن آگاه شوید.

شامپو و کرم های ضدقارچ

شامپوها و کِرِم های ضد قارچ به طور کامل عفونت قارچی را از بین نمی برند. زیرا قارچ ها به ساقه ی مو نفوذ می کنند، جایی که کِرِم ها و شامپوها نمی توانند به آن نفوذ کنند. بنابراین، این مواد نمی توانند به طور کامل شرایط را درمان کنند، هرچند قارچ و اسپور آن را از روی مو و پوست حذف می کنند.

با وجود این، ممکن است پزشک شما علاوه بر داروهای خوراکی، برایتان شامپو یا کرم ضد قارچ تجویز کند.

معمولاً باید این شامپوها را دو بار در هفته و تا چند هفته استفاده کنید. شامپوهای تجویزی، قارچ های سطح بدن (ساقه ی مو و پوست سر) را از بین می برند. همچنین، احتمال انتقال قارچ به کودکان دیگر را کاهش می دهند.

بهبود و عفونت مجدد

عفونت قارچی کرم حلقوی به کندی درمان می شود. ممکن است بعد از یک ماه اولین نشانه های درمان را مشاهده کنید، اما صبور باشید، درمان‌ خود را با حوصله ادامه دهید و همه ی داروهای تجویز شده ی خود را به طور صحیح مصرف کنید.

ممکن است که پزشک، شما یا فرزندتان را به مدت 4 تا 6 هفته معاینه و کنترل کند تا مطمئن شود که عفونت کاملاً از بین رفته است.

گاهی رهایی از این بیماری دشوار و مشکل است، زیرا این ممکن است بیش از یک بار به آن مبتلا شوید. با این حال اغلب، احتمال عود مجدد بیماری در سن بلوغ متوقف می شود.

پوسته پوسته شدن پوست سر یا طاسی نقطه ایی از تأثیرات بلند مدت عفونت قارچی است.
کودک شما می تواند با شروع درمان به مدرسه بازگردد، اما باید زمان مناسب و مطمئن بازگشت او به مدرسه را از پزشک بپرسید.

از قارچ پوست سر جلوگیری کنید.

عفونت قارچ سر، شایع و مسری است، به همین دلیل پیشگیری از این بیماری مشکل است.

طبق سایت مایوکلینیک درماتوفیت هایی که سبب بروز عفونت قارچ سر می شوند، معمولاً شایع و مسری هستند. به همین دلیل پیشگیری از این بیماری مشکل است.

از آنجا که کودکان به طور خاص، مستعد این بیماری هستند، به کودکان خود درباره ی خطرات استفاده ی مشترک از برس مو و وسایل شخصی دیگر هشدار دهید.

شست وشوی منظم و مستمر دست و مو و رعایت موازین بهداشتی دیگر از انتقال عفونت پیشگیری می کند.

نکات بهداشتی را به درستی به کودکان خود آموزش دهید. خود شما نیز این نکات رعایت کنید.

تماس با افراد ناقل

همانطور که خواندید، برخی افراد ممکن است به این قارچ آلوده باشد و علائم آن را احساس نکنند. به این افراد «ناقل» می گویند. بنابراین، عاقلانه ترین کار این است که مراقب حیوانات خانگی، اعضای خانواده و افرادی که با ناقل تماس داشته اند، باشید. با یک آزمایش ساده می توان ابتلا به این بیماری را تشخیص داد.

حوله، شانه، کلاه و وسایل شخصی خود را با افراد دیگر خانواده به اشتراک نگذارید.

شانه، برس و هر وسیله ای را که با فرد آلوده در تماس بوده است، با وایتکس (آب ژاول) ضد عفونی کنید.

تشخیص عفونت قارچی در حیوانات خانگی دشوار است، اما یک نشانه ی معمولِ ابتلا به این بیماری، طاسی های نقطه ایی است. بنابراین، از نگهداری حیواناتی که در پشم یا موی آنها طاسی نقطه ای می بینید، بپرهیزید.

اگر به راهنمایی بیشتری در مورد قارچ پوست سر نیاز دارید، می توانید پرسش های خود را در قسمت «بیان نظر» بنویسید.

منبع:

childrensmn.org/educationmaterials/teens/article/7998/ringworm
mayoclinic.org/diseases-conditions/ringworm-scalp/symptoms-causes/dxc-20261694
merckmanuals.com/home/skin-disorders/fungal-skin-infections/scalp-ringworm-tinea-capitis