سرطان پوست
سرطان پوست به عنوان شايع‌ترين سرطان در انسان شناخته مي‌شود. اين سرطان هنگامي اتفاق مي‌افتد که تغييراتي در سلول‌هاي سالم پوست به وجود مي‌آيد و رشد و تکثير آنها از کنترل طبيعي خارج مي‌شود.
سه نوع اصلي از سرطان پوست وجود دارد که شامل سرطان سلول‌هاي بازل (BCC)، سرطان سلول سنگفرشي (SCC) و ملانوما مي‌باشد.
دو نوع اول آن با هم به عنوان سرطان‌هاي غيرملانومايي پوست شناخته مي‌شوند.
ساير انواع غير معمول سرطان پوست هم شامل تومورهاي سلولي مرکل و درماتوفیبروسارکوما پروتوبرانس (یا برجستگی فیبروسارکوم پوست) مي‌باشد.
علل بروز سرطان پوست
قرار گرفتن در معرض پرتوهاي ماوراء بنفش که عمدتاً در نور آفتاب وجود دارد، به عنوان اصلي‌ترين و شايع‌ترين علت ابتلاء به سرطان پوست شناخته مي‌شود.
ساير عواملي که ممکن است در بروز سرطان پوست نقش داشته باشند، عبارتند از:
- استفاده از دستگاه‌هاي برنزه کننده پوست
- سرکوب یا اختلال در سیستم ایمنی بدن که وظیفه حفاظت از بدن در برابر میکروب‌ها و مواد عامل بروز آلرژی را بر عهده دارد.
- قرار گرفتن در معرض شدت‌های بسیار بالای تابش‌هاي مختلف از قبیل تابش‌های اشعه ایکس
تماس با بعضی از مواد شیمیایی خطرناک از قبیل آرسنیک (در کارگران معدن، پرورش دهندگان گوسفند و کشاورزان) و هیدروکربن‌های موجود در قیر، مواد نفتی و دوده‌های سیاه (که می‌تواند باعث سرطان سلول‌های سنگفرشی شود)
علائم سرطان پوست
علائم سرطان پوست به نوع آن سرطان بستگی دارد. علائم سرطان سلول‌های بازل معمولاً به شکل برآمدگی‌های کوچک، نرم و کروی شکل بر روی قسمت‌هایی از پوست که بیشتر در معرض تابش آفتاب قرار می‌گیرد از قبیل سر، گردن و شانه‌ها می‌باشد.
سایر نشانه‌های این نوع سرطان عبارت است از:
- برجسته شدن رگ‌های خونی کوچک و قابل مشاهده بودن آنها در محل تومور
- وجود یک فرورفتگی در مرکز تومور که اغلب همراه با پوسته پوسته شدن و خونریزی می‌باشد.
- ایجاد یک حالت زخم و سوزش که با گذشت زمان بهبود پیدا نمی‌کند.
سرطان سلول‌های سنگفرشی معمولاً به شکل یک برآمدگی ضخیم و قرمز رنگ با حاشیه‌های مشخص است که بر روی آن، پوسته‌ای تشکیل می‌شود.
این نوع از سرطان پوست نیز اغلب در قسمت‌هایی از بدن که بيشتر در معرض آفتاب قرار می‌گیرد، مشاهده می‌شود. این برآمدگی‌ها ممکن است تبدیل به زخم شده و خونریزی نماید. در صورتی که به‌موقع درمان نشود، می‌تواند به یک توده عظیم سرطانی تبدیل شود.
سرطان ملانوما در اغلب موارد به شکل لکه‌های پوستی به رنگ قهوه‌ای تا سیاه بروز می‌کند.
سایر علائم سرطان ملانوما شامل موارد زیر است:
- تغییر در اندازه، شکل، رنگ یا میزان برآمدگی خال‌های سیاه
- ظهور خال‌های جدید در دوره بزرگسالی و یا بروز درد، خارش پوست، زخم شدن یا خونریزی در خال‌های سیاهی که از قبل وجود داشته است.
چند نکته ساده وجود دارد که به خاطر سپردن آنها می‌تواند در شناسایی زودهنگام سرطان پوستی ملانوما به شما کمک کند:
نامتقارن بودن :
- شکل یک طرف لکه پوستی با طرف دیگر آن یکسان نیست.
حاشیه‌های نامنظم :
- حاشیه لکه‌های سرطان ملانوما به شکل کنگره‌ای یا نامنظم می‌باشد.
رنگ :
- رنگ لکه‌های سرطان ملانوما اغلب به صورت ترکیبی از سیاه، برنزه، قهوه‌ای، آبی، قرمز یا سفید می‌باشد.
قطر :
- قطر لکه‌های سرطانی می‌تواند بیشتر از ۶ میلی‌متر باشد (تقریباً به اندازه ته یک مداد) البته در صورتی که زود تشخیص داده شود، اندازه آن به این حد نمی‌رسد.
پیشرفت :
- ابتدا به شکل خال‌های سیاهی است که با گذشت زمان، ظاهر آنها تغییر کرده و بزرگ‌تر می‌شود.
معاینات و آزمایش‌هایی برای تشخیص سرطان پوست
اگر شما هم فکر می‌کنید که خال یا لکه‌ای که بر روی پوست شما وجود دارد، حالت سرطانی پیدا کرده است، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
پزشک متخصص پوست، تمامی خال‌ها و لکه‌های مشکوک را مورد معاینه قرار می‌دهد. البته در بسیاری از موارد، پزشک تمام سطح پوست بدن شما را معاینه می‌کند.
هر لکه‌ای که شناسایی آن مشکل بوده و یا مشکوک به سرطان پوست باشد، توسط پزشک نشانه‌گذاری می‌شود تا آزمايش‌هاي بيشتري بر روي آن انجام گيرد.
آزمایش‌هایی که برای تشخیص یا تأیید سرطان پوست انجام می‌شود معمولاً شامل موارد زیر است:
پزشک با استفاده از یک ابزار دستی به نام ملافایند، یک اسکن از لکه پوستی مشکوک به سرطان می‌گیرد. سپس تصاویر اسکن شده از آن لکه به وسیله یک برنامه رایانه‌ای، مورد ارزیابی دقیق قرار می‌گیرد و در صورتی که سرطانی باشد، مشخص می‌شود.
یک نمونه کوچک (بیوپسی) از پوست لکه‌های مشکوک به سرطان برداشته شده و در زیر میکروسکوپ به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرد. نمونه‌برداری بیوپسی معمولاً همیشه در مطب پزشک انجام می‌شود.
اگر نتایج بررسی نمونه‌های بیوپسی نشان دهد که شما به سرطان پوستی ملانوما مبتلا هستید، احتمالاً آزمایش‌های تکميلي دیگری هم بر روی شما انجام می‌شود تا میزان پیشرفت سرطان مشخص شود.
این آزمایش‌ها معمولاً شامل آزمایش خون، عکس اشعه ایکس از قفسه سینه و چند مورد آزمایش دیگر است که در صورت نیاز انجام می‌شود. این آزمایش‌ها فقط در صورتی لازم است که اندازه لکه سرطانی ملانوما به حد خاصی رسیده باشد.
معاینه پوست به صورت شخصی
شما می‌توانید با معایناتی که خودتان به صورت ماهانه انجام می‌دهید، شانس یافتن علائم سرطان پوست را در مراحل اولیه آن بالا ببرید. اگر علائم سرطان پوست به‌موقع تشخیص داده شود، می‌توان قبل از آنکه آسیبی به پوست برسد، آن را درمان کرد.
معاینات شخصی که به صورت دوره‌ای و منظم انجام شود، به شما کمک می‌کند تا هر گونه تغییر یا موارد مشکوک در وضعیت پوست را سریع‌تر تشخیص دهید.
بهترین زمان برای معاینه پوست، بلافاصله بعد از حمام است.
معاینه شخصی پوست خود را در یک اتاق روشن و با استفاده از یک آینه قدی و یک آینه دستی انجام دهید.
محل وجود خال‌ها، عوارض پوستی و لکه‌های ماه گرفتگی را به دقت شناسایی کنید و ببینید که شکل آنها چگونه است.
هر بار که این معاینه را انجام می‌دهید، وضعیت خال‌ها و لکه‌ها را به دقت بررسی کنید و در صورتی که تغییری در اندازه، ساختار و رنگ آنها به وجود آمده و یا روی آنها زخم شده باشد، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید.
در هنگام معاینه، تمام قسمت‌های بدن خود از جمله نقاطی که دسترسی به آنها مشکل است را به دقت چک کنید. اگر خودتان نمی‌توانید قسمت‌هایی از بدنتان را به خوبی ببینید، از شخص دیگری بخواهید که در این کار به شما کمک کند.
به قسمت جلو و پشت بدن خود به طور کامل و با دقت در آینه قدی نگاه کنید (برای دیدن پشت بدن خود از آینه دستی استفاده کنید). دستان خود را به طور کامل بالا بگیرید و پهلوها و زیر بغل خود را در هر دو طرف بدن چک کنید.
درمان سرطان پوست در تبریز
روش درمان سرطان سلول‌های بازل و سرطان سلول‌های سنگفرشی کاملاً ساده است.
معمولاً برداشتن لکه با استفاده از جراحی برای درمان این نوع از سرطان‌ها کفایت می‌کند. اما درمان سرطان ملانوما ممکن است به اقدامات و روش‌های درمانی بيشتري نیاز داشته باشد.
از جمله روش‌هایی که بسته به اندازه تومور سرطانی برای درمان آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌توان به جراحی، پرتو درمانی، ایمونوتراپی و شیمی درمانی اشاره کرد.
به دلیل پیچیدگی مراحل درمان سرطان ملانوما و دشواری تصمیم‌گیری‌های مربوط به آن، این احتمال وجود دارد که برای درمان افراد مبتلا به این نوع سرطان، چند پزشک با تخصص‌های مختلف شامل یک متخصص پوست، یک جراح سرطان و یک آنکولوژیست با هم همکاری کنند.
درمان‌های پزشکی برای سرطان پوست
روش اصلی برای درمان سرطان سلول‌های بازل و سرطان سلول‌های سنگفرشی، انجام عمل جراحی و برداشتن تومور سرطانی می‌باشد.
افرادی که به هر دلیل نتوان بر روی آنها عمل جراحی انجام داد، ممکن است از طریق پرتو درمانی تحت درمان قرار گیرند.
پرتو درمانی شامل استفاده از پرتوهای کوچکی به صورت هدفمند بر روی لکه‌های پوستی می‌باشد. این پرتوها، سلول‌های غیر طبیعی را از بین می‌برد و لکه سرطانی موجود بر روی پوست را تخریب می‌کند.
استفاده از روش پرتو درمانی می‌تواند باعث تحریک یا سوزش پوست در اطراف محل عارضه نیز بشود. همچنین ممکن است در بیمار حالت غش و ضعف شدید ایجاد کند. البته این عوارض جانبی به صورت موقتی هستند. علاوه بر آن، اخیراً یک کرم موضعی مخصوص برای درمان بعضی از انواع خوش‌خیم سرطان‌های غیر ملانومایی عرضه شده است که ممکن است نیاز به پرتو درمانی را نیز برطرف کند.
برای درمان موارد پیشرفته و بدخیم ملانوما، ممکن است از ایمونوتراپی، واکسن یا شیمی درمانی استفاده شود.
این درمان‌ها معمولاً به صورت آزمایش‌های کلینیکی انجام می‌شوند. آزمایش‌های کلینیکی عبارت است از مطالعه و بررسی روش‌های درمانی جدید که با این هدف انجام می‌شود که ببینند آیا قابلیت تحمل بیمار نسبت به یک روش جدید، بیشتر از روش‌های فعلی و عملکرد آن روش در درمان عارضه، مؤثرتر از روش‌های فعلی هست یا خیر.
جراحی سرطان پوست
لکه‌های سرطانی کوچک را می‌توان با استفاده از روش‌های مختلفی از جمله اکسیزیون (بریدن لکه)، الکترودسیکیشن و کورتاژ (تراشیدن بافت تومور و سپس سوزاندن بافت با استفاده از یک سوزن الکتریکی) و یا کرایوسرجری (منجمد کردن لکه پوستی با نیتروژن مایع)، از روی پوست برداشت.
اما برای برداشتن تومورهایی که اندازه آنها بزرگ باشد، در مناطق پُرخطر از بدن قرار داشته باشند، به طور مکرر عود کنند و یا در قسمت‌هایی از بدن که از نظر زیبایی اهمیت دارند قرار گرفته باشند، از یک روش جراحی به نام جراحی میکروگرافیک موس (Mohs) استفاده می‌شود.
در این روش، جراح بافت سرطانی پوست را با دقت و به صورت لایه به لایه برمی‌دارد تا به بافت سالم و عاری از سرطان برسد.
برای درمان سرطان ملانوما معمولاً از روش‌های تهاجمی‌تری استفاده می‌شود و فقط برداشتن بافت سرطانی از روی پوست برای این منظور کافی نیست.
در واقع برای اطمینان از حذف کامل بافت‌های خطرناک لازم است که حدود یک تا سه سانتی‌متر از پوست اطراف لکه سرطانی که در ظاهر، سالم و طبیعی به نظر می‌رسد نیز برداشته شود.
حتی بسته به عمق و ضخامت بافت سرطانی ممکن است لازم باشد که گره‌های لنفاوی مجاور آن نیز برداشته شده و از نظر سرطانی بودن مورد آزمایش قرار بگیرند.
برای نمونه‌برداری از غدد لنفاوی از روش مخصوصی به نام نمونه‌برداری غده لنفاوی نگهبان (SLNB) استفاده می‌شود که در آن، گره‌های لنفاوی که احتمال سرطانی شدن آنها بیشتر باشد، به وسیله یک ماده رادیواکتیو ملایم شناسایی می‌شوند.
اقدامات لازم بعد از درمان سرطان پوست
اغلب سرطان‌های پوست از طریق جراحی و در داخل مطب پزشک متخصص پوست درمان می‌شوند. آن دسته از سرطان‌های پوست که دوباره عود می‌کنند غالباً ظرف سه سال بعد از درمان اولیه، مجدداً بروز پیدا خواهد کرد. بنابراین لازم است که بعد از درمان سرطان پوست، ارتباط خود با پزشک متخصص پوست را بر طبق همان برنامه‌ای که برای شما مشخص می‌شود، حفظ کنید.
اگر بعد از درمان اولیه، هر گونه علائم جدیدی که مشکوک به سرطان باشد مشاهده کردید، بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید.
در صورتی که شما به سرطان پیشرفته از نوع ملانوما مبتلا باشید، احتمالاً لازم است که هر چند ماه یک بار به پزشک آنکولوژیست مراجعه کنید تا پوست تمام بدن شما و مناطقی که غدد لنفاوی وجود دارد، مورد معاینه قرار گیرد و عکسبرداری از قفسه سینه و اسکن نقاط حساس بدن نیز انجام شود.
به مرور زمان، فاصله زمانی بین مراجعات شما به پزشک بیشتر خواهد شد. به طوري که در نهایت، این آزمایش‌ها ممکن است تنها یک بار در سال لازم باشند.
بدون دیدگاه