کرایوتراپی چیست؟

جهت مشاوره رایگان و انجام کرایوتراپی در مرکز زیبایی تبریز پوست دکتر صابر با شماره مطب ۳۳۸۴۰۰۲۹ یا با شماره موبایل ۰۹۳۰۵۵۰۰۳۸۰ تماس حاصل فرمایید.

کرایوتراپی و عملکرد آن

با پیشرفت تکنولوژی و علم بشر هر روزه روش های جدیدی برای درمان مشکلات مختلف پدید می آید. امروزه برای درمان ضایعات پوستی از یکی از این روش ها به نام کاروتراپی استفاده می کنند.

کاریوتراپی (سرما درمانی) یک روش درمانی خاص است که در آن ضایعات سطحی پوست تحت اثر دمای بسیار پایین قرار گرفته و منجمد می شوند.

این روش مفید، ارزان و کاربردی است در صورتی که تشخیص عارضه درست باشد. چرا که برای درمان ملانوم یا ضایعات رنگی شبه ملانوم قابل استفاده نیست زیرا تغییرات داخل سلولی حاصله، تمایل به بدخیمی این ضایعات را تسریع و تسهیل می نماید .

کرایوتراپی به روشی درمانی گفته می‌شود که در آن بخشی از بدن بیمار یا کل بدن او در معرض سرما و کاهش دما قرار می‌گیرد.

اصطلاح کرایوتراپی مابین سال‌های ۱۸۸۰ تا ۱۸۹۰ میلادی، از دو واژه یونانی کرایو به معنای سرما و تراپی به معنای درمانی گرفته شد.

هدف ابتدایی سرمادرمانی یا کرایوتراپی کاهش درمای بافت است.

از آن‌جایی که بدن شما به تغییرات زیاد دمایی واکنش نشان می دهد، زمانی که دمای پایه‌ای بدن‌تان را کاهش می‌دهید، در واقع به سیستم عصبی اتونومیک خود که مسئولیت عملکردهای خودکار یا ناخودآگاه است، سیگنال می‌دهید.

این سیستم باعث افزایش فشار خون می‌شود، ضربان قلب را افزایش می‌دهد، و نوراپی نفرین آزاد می کند، که نوعی هورمون استرس و یک انتقال‌دهنده‌ی عصبی است.

هنگامی بدن‌تان حسابی سرد می‌شود، به طور خودکار جریان خون را با منقبض کردن عروق خونی کاهش می‌دهد.

وقتی از اتاقک سرمادرمانی خارج می‌شوید، عروق به حالت عادی بازمی‌گردند و دوباره شل می‌شوند، و حالا خون پروتئین ضد التهابی بیش‌تری نسبت به قبل دارد. و این اتفاق برای مناطق آسیب‌دیده، جراحی شده یا ملتهب بدن شما عالی است.

هدف از کریوتراپی کاهش سوخت و ساز سلولی، افزایش بقای سلولی، کاهش التهاب، کاهش درد و اسپاسم ، انقباض عروق است.

از موارد کاربرد دستگاه کرایوتراپی در کنترل و درمان بیماری سالک، بواسیر، یبوست، دردهای بعد از عمل جراحی در پرتو درمانی، از بین بردن چربی‌های اضافه بدن و از این دست می باشد.

سایر کاربردهای کرایوتراپی

• در درمان بعضی ضایعات عروقی مانند: انواع همانژیوم‌ها از جمله سارکوم کاپوزی
• درمان برخی ضایعات ویروسی مثل زگیل و مولوسکوم کنتاژیوزوم
• تغییر رنگ پوست (پیگمانتاسیون ها): مانند لک‌های ناشی از آفتاب و لنتیگو
• برخی ضایعات پیش بدخیمی: مانند کراتوز آکتینیک
• اسکارهای هیپرتروفیک و کلوئیدها
• کیست‌ها و ضایعات توموری خوش خیم مانند: میلیا، زائده‌های گوشتی (skin tag) و کراتوز سباسه

 

انواع کرایوتراپی

بسته به ماده ای که در دستگاه کاریوتراپی استفاده می شود سه نوع کاریوتراپی وجود دارد که شامل: نیتروژن مایع، یخ دی اکسید کربن و DMEP می باشد. هم چنین از نظر روش اعمال به دو نوع سوآپ و اسپری تقسیم می شود.

۱-نیتروژن مایع

نیتروزن مایع یکی از اساسی ترین موارد مورد نیاز کرایوتراپی است. نیتروژن مایع دمایی حدود ۱۹۶ درجه سانتی گراد روی پوست ایجاد می کند و چند ثانیه این سرما را در عمق جوش یا زگیل یا دیگر ضایعات ایجاد می کند تا این اختلالات رفع شوند.

برای موارد قوی تر ضایعات پوستی مثل زگیل های قوی ویروسی یا سرطان پوست این کار را چند بار انجام می دهند. یک بار منجمد می کنند و سپس می گذارند ذوب شود و دوباره عمل انجماد را انجام می دهند.

۲-کرایوتراپی با برف دی اکسید کربن

درکرایوتراپی دی اکسید کربن از سیلندری حاوی دی اکسید کربن منجمد با دمای (-۷۸٫۵C) و یا دوغاب چر از استون استفاده می شود. آن را باید بطور مستقیم درضایعه پدید آمده درپوست بکار برد.

۳-کرایوتراپی با DMEP

DMEP در دمای ۵۷C- کار می کند. درقوطی های آئروسل عرضه می شود و برای درمان زگیل بکار برده می شود.

بوسیله یک اپلیکاتور فوم که باتوجه به اندازه و محل ضایعه بر روی ضایعه پوستی بین ۱۰ و ۴۰ ثانیه قرار می گیرد. ۲۰ سال پیش متداول‌ترین ماده محسوب می‌گردید.

 

نحوه اثر کرایوتراپی در سه فاز

فاز اول) فاز انتقال حرارت:

رایج‌ترین ماده مورد استفاده در کرایو، نیتروژن مایع است که نقطه جوشی معادل ۱۹۶- درجه سانتی گراد دارد و با استفاده از آن بر روی ضایعه یک فاز انتقال حرارت سریع از پوست به مایع فریز کننده اتفاق افتاده و مقدمات تخریب سلولی در محل ضایعه فراهم می شود.

فاز دوم) فاز تخریب سلولی:

فریز ضایعه به سبب شرایط هیپراسمتیک داخل سلولی، تخریب ناگهانی و سریع سلولی را به دنبال دارد.

مطالعات نشان داده است که پس از یک تخریب سریع، توانایی تولید کلاژن فیبروبلاست‌ها به حداقل می رسد و این، موجبات درمان ضایعاتی نظیر کلوئیدها را به بهترین وجه فراهم می کند.

فاز سوم) فاز التهابی:

این التهاب با ادم و قرمزی همراه است و پاسخ طبیعی به فرایند مرگ سلولی می باشد. عدم کنترل مناسب این فاز می‌تواند منجر به تشکیل تاول و درنهایت اسکار شود.

 

 

عوارض کرایوتراپی

عوارض حاد:

شامل: سردرد، تاول و درد در محل ضایعه که به خصوص در مورد کلوئیدها بسیار شدید است.

عوارض تاخیری:

شامل خونریزی، عفونت و تشکیل بیش از حد بافت ترمیمی (گرانولاسیون) است.

عوارض دائمی:

آلوپسی (از بین رفتن دائمی فولیکول‌های مو)، آتروفی و تحلیل پوست، اسکار دائمی، و کم رنگ شدن محل ضایعه (هیپوپیگمانتاسیون) که ضایعه‌ی اخیر در افرادی با پوست تیره شایع تر است.

دیگر عوارض کرایوتراپی

خطرات همراه با کرایوتراپی شامل موارد ذیل می شود:
۱-تاول
۲- آسیب به بافت سالم و رگهای خونی در نزدیکی آن
۳-عفونت
۴-از دست دادن احساس، اگر اعصاب آسیب دیده باشد.
۵-درد
۶-زخم
۷-اختلال عملکرد جنسی

 

نتایج نهایی کرایوتراپی

پس ‌از انجماد استاندارد یک کراتوز اکتینیک، کراتوز سبورئیک یا زگیل‌های ویروسی، پوست می‌تواند کاملاً طبیعی به نظر رسیده، بدون آنکه نشانه‌ای از ضایعه اصلی باقی بماند.

بااین‌حال، ممکن است کرایوتراپی منجر به ایجاد یک نشانه سفید (هیپوپیگمنتیشن) و یا جای زخم گردد، به‌خصوص هنگامی‌که انجماد عمیق و یا طولانی‌مدت باشد، همانند مواقعی که برای برطرف کردن یک ضایعه سرطانی موردنیاز است.

گاهی اوقات نشانه سفید در اثر انجمادهای کوچک نیز رخ می‌دهد. این نشانه سفید می‌تواند به‌صورت قابل‌توجهی نمایان باشد، به‌خصوص در کسانی که پوست تیره‌تری دارند.

اگرچه در اکثر موارد ظاهر این نشانه باگذشت زمان بهبود خواهد یافت، اما ممکن است تغییر رنگ دائمی بر روی پوست ایجاد شود.

ممکن است ضایعات پوستی به این روش درمانی پاسخ ندهند و یا ممکن است پس از گذشت مدت‌زمانی، ضایعه مجدداً عود نماید، ممکن است در این شرایط به تکرار کرایوتراپی، عمل جراحی و یا روش‌های درمانی دیگر، نیاز باشد.

انجماد شدید بر روی لایه‌های پوست، بخصوص لایه سطحی پوشاننده عصب‌های حسی (مانند درمان زگیل ویروسی در انگشت)، می‌تواند به بی‌حسی موضعی پوست منجر شود. این حالت معمولاً در عرض چند هفته یا چند ماه به حالت عادی بازمی‌گردد.

 

مراحل درمانی پس از کرایوتراپی چگونه است؟

انجام کرایوتراپی ممکن است با کمی سوزش یا درد همراه باشد. گاهی اوقات پس از انجام. تورم و قرمزی در محل مشاهده می‌شود در این صورت می‌توان با استفاده از کورتون‌های موضعی سوزش، درد یا قرمزی را کم کرد.

گاهی اوقات لازم است برای کاهش التهاب از آسپرین یا مسکن‌ها استفاده شود. ممکن است چند ساعت پس از سرما درمانی در محل، حالت تاولی پیدا کند و این تاول حاوی ماده بنفش رنگ باشد. در صورتی‌که درمان نزدیک چشم انجام شود ممکن است باعث تورم چشم شود.

مراقبت‌های پس از کرایوتراپی چگونه است؟

ضایعه پس از درمان نیازی به مراقبت خاصی ندارد می‌توان آن را روزی یک‌ یا دوبار شست و شو داد و محل سرما درمانی را تمیز نگه‌داشت.

نیازی به پانسمان ضایعه بعد از کرایوتراپی نیست ولی در صورتی که محل ضایعه جایی است که با لباس‌ تماس دارد یا در معرض ضربه است بهتر از پانسمان انجام شود.

پس از اینکه تاول از بین رفت و دلمه تشکیل شد، بهتر است یک کرم مرطوب کننده یا وازلین روی محل استفاده شود و از جدا کردن دلمه‌ها خودداری شود.

دلمه‌ها خود به خود طی ۵ تا ۱۰ روز در صورت و سه هفته در دست جدا می‌شود.

با انجام یک کرایوتراپی استاندارد ضایعات پوستی مثل اکتینیک کراتوز(Actinic keratoses) زگیل‌های ویروسی و سبورییک کراتوز(Seborrhoeic keratoses) کاملا از بین می‌رود و جای آنها بر روی پوست کاملا نرمال است. کرایوتراپی در درمان زگیل‌های تناسلی بسیار موثر و مطمئن عمل می‌کند.

 

در چه مواردی کرایوتراپی ممنوع است؟

کرایوتراپی باید در افراد مسن و کودکان با احتیاط بیشتر انجام شود چرا که احتمال تشکیل تاول و اسکار در این افراد بیشتر است. در افراد دیابتی نیز باید مراقب ایجاد زخم پس از انجام کرایوتراپی باشیم.

افرادی که پوست سبزه دارند این احتمال وجود دارد که بعد از کرایوتراپی دچار بی‌رنگی پوست (هیپوپیگمانتاسیون) شوند. در نواحی که پوست به اعصاب نزدیک است (مانند کنار انگشتان) باید کرایوتراپی با احتیاط انجام شود.

جهت کسب اطلاعات بیشتر به متخصصین پوست و مو و کلینیک پوست و مو و زیبایی تبریز مراجعه کنید.